Ukazał się raport Najwyżej Izby Kontroli, Zabezpieczenie interesu skarbu państwa w zakresie waloryzacji i solidarnej odpowiedzialności inwestora w umowach na realizację obiektów infrastruktury liniowej. Został on sporządzony na podstawie kontroli przeprowadzonej w 11 jednostkach Ministerstwa Infrastruktury, GDDKiA oraz PKP PLK S.A. w okresie od 2017 roku do pierwszego półrocza 2020 roku.
W ocenie NIK działania, które podejmowali wykonawcy rządowych programów inwestycyjnych oraz minister właściwy ds. transportu, pozytywnie wpłynęły na zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa w badanym zakresie. Jednocześnie, negatywnie oceniany jest brak skuteczności niektórych rozwiązań, naruszanie zasad z punktu widzenia kryteriów rzetelności, legalności, gospodarności oraz opieszałość w podejmowaniu niektórych inicjatyw. Finansowe skutki ujawnionych w toku kontroli nieprawidłowości wyniosły łącznie 35,9 mln zł.
Jednym z przykładów opieszałości w podejmowaniu inicjatyw jest znowelizowanie przez PKP PLK S.A. uregulowań waloryzacyjnych stosowanych w przypadku zmian cen materiałów budowlanych i usług dopiero w styczniu 2019 roku, mimo iż prace nad nowelizacją rozpoczęły się już w 2017 roku. W ocenie NIK, wprowadzenie zmian tak późno narażało inwestorów na powstawanie roszczeń, z których część została skierowana na drogę sądową. Obowiązujące wcześniej mechanizmy uniemożliwiały bowiem uzyskanie przez firmy waloryzacji kontraktów zawieranych w latach 2016 – 2019. Wynikało to z tego, że przyjęty wskaźnik waloryzacji nie odzwierciedlał w pełni wzrostu cen materiałów i urządzeń używanych przy realizacji inwestycji kolejowych i nie osiągnął wielkości wymaganej do zastosowania waloryzacji.
Problem taki wystąpił przy okazji inwestycji monitorowanej w ramach Paktu Uczciwości. W listopadzie 2017 roku Wykonawca złożył roszczenie waloryzacyjne odnoszące się do ograniczenia dostępności dóbr, środków transportu, sprzętu i robocizny stanowiące Siłę Wyższą, którego Zamawiający nie uznał. Obserwator, na prośbę PKP PLK S.A., przygotował w tym zakresie analizę oraz opinię prawną. Wynikało z nich, że nie ma możliwości waloryzacji kontaktowej w oparciu o Siłę Wyższą, istniała jednak przesłanka do zaistnienia nadzwyczajnej zmiany stosunków, co otwierało drogę do waloryzacji sądowej [analiza i opinia prawna]. Wykonawca w związku z tym roszczeniem złożył wniosek do Prokuratorii Generalnej RP o jego uznanie. Zamawiający kwestionuje to powództwo, zarówno jego zasadność, jak i wysokość kwoty.
Zachęcamy do lektury: NIK, Zabezpieczenie interesu skarbu państwa w zakresie waloryzacji i solidarnej odpowiedzialności inwestora w umowach na realizację obiektów infrastruktury liniowej, 2021