Podsumowaliśmy działania obserwatora społecznego w okresie 01.01-30.06.2021 r. W ciągu ostatnich 6 miesięcy m.in: przyglądaliśmy się próbom rozwiązania sporu Zmawiającego i Wykonawcy o budowę przejścia podziemnego w Poraju oraz opiniowaliśmy wystawienie Świadectwa Przejęcia przez Inżyniera Projektu.
Treść podsumowania: POBIERZ
W czwartek 16 września w Centrum Informacji Turystycznej w Poraju odbyło się spotkanie regionalne poświęcone inwestycji monitorowanej w ramach Paktu Uczciwości, a w szczególności budowie przejścia podziemnego w Poraju i problemach z nią związanych.
Spotkanie zostało zorganizowane przez Fundację Batorego we współpracy z Urzędem Gminy Poraj, a udział wzięli również przedstawiciele Zamawiającego (PKP PLK S.A.) oraz Wykonawcy (ZUE S.A.).
Spotkanie rozpoczęła wójt gminy, Katarzyna Kaźmierczak, która powitała zgromadzonych mieszkańców oraz przedstawicieli samorządu lokalnego. Następnie o Pakcie Uczciwości opowiedział Grzegorz Makowski z Fundacji Batorego, który wytłumaczył, że jest to porozumienie między zamawiającym, wykonawcą oraz obserwatorem społecznym, dzięki któremu inwestycja jest poddana zewnętrznemu monitoringowi. Celem Paktu jest uczynienie zamówień publicznych bardziej przejrzystymi i włączającymi.
– Nasz monitoring się kończy, ale zostawimy zebraną wiedzę, w tym schematy, procedury. Jeżeli ktoś chce być strażnikiem jakiegoś zamówienia publicznego to zachęcam do kontaktu z nami, możemy podpowiedzieć jak to robić – przekonywał Makowski
Następnie głos zabrał Marcin Waszak z Fundacji Batorego, który przyznał, że monitorowana inwestycja nie jest wolna od problemów, błędów czy sporów pomiędzy Wykonawcą i Zamawiającym. Jak podkreślił, Fundacja jako obserwator społeczny, stara się opisywać napotkane problemy, o których można przeczytać między innymi w raporcie z tworzenia Paktu i wyboru wykonawcy, a na stronie Paktu znaleźć można bogatą korespondencję z partnerami, w tym dotyczącą robót związanych z przejściem podziemnym w Poraju.
– W PFU oraz dokumentacji przetargowej wpisane było przejście naziemne. Na skutek zmian kontraktu zdecydowano się na budowę przejścia podziemnego, co my jako Fundacja poparliśmy. Stało się ono przedmiotem sporu, który trwa od września 2020 roku, czego efektem jest niedokończone przejście. Przed spotkaniem widzieliśmy jak to wygląda, jak ludzie zachowują się idąc na peron. Nie jest to bezpieczne i pożądane rozwiązanie – podkreślił Waszak.
Więcej o budowie przejścia podziemnego opowiedział Romuald Mądry z Centrum Realizacji Inwestycji PKP PLK S.A. Jak wyjaśnił, problem z budową przejścia miał swoje źródło w przekroczeniu uprawnień przez zarówno Wykonawcę, jak i przedstawicieli Zamawiającego. Podjęli oni decyzję o jego budowie bez formalnych uzgodnień. Mimo braku umowy, Wykonawca rozpoczął budowę, która została zatrzymana przez PKP PLK S.A po zrealizowaniu części robót. Obecnie niewykonane pozostają elementy wykończeniowe. Strony podjęły negocjacje, a następnie przystąpiły do mediacji przed Prokuratorią Generalną, dzięki którym zawarta została ugoda w której ustalona została kwota za wykonane już roboty. Nie udało się jednak zawrzeć porozumienia w zakresie dokończenia przejścia przez ówczesnego Wykonawcę. Na ten moment ugoda mediacyjna trafiła do sądu, jeżeli zostanie zatwierdzona nastąpi fizyczne rozliczenie środków oraz przekazanie praw autorskich oraz projektu budowlanego.
– W ramach konieczności szybkiego dokończenia budowy, ogłosiliśmy przetarg na oferty żeby wyłonić wykonawcę, który wykona projekt. Podpisaliśmy umowę, a nowy wykonawca niebawem wejdzie na budowę i rozpocznie prace. Planowany termin zakończenia to koniec tego roku. Nie chcemy tego przedłużać, zależy nam na tym żebyście Państwo mogli korzystać z tego przejścia podziemnego, żeby wam dobrze służyło – powiedział Mądry.
Następnie zebrani mieszkańcy oraz przedstawiciele samorządu lokalnego mieli okazję do zadawania pytań. Największe zainteresowanie i emocje budziły kwestie bezpieczeństwa – tymczasowe przejście w poziomie szyn jest oddalone od budynku dworca, a prowadzi do niego słabo oświetlona, wysypana kamykami droga. Sytuacja ta sprawia, że dojście do peronu jest utrudnione dla na przykład osób z niepełnosprawnościami. Jednocześnie, wiele osób skraca sobie drogę przez tory, co może doprowadzić do tragedii. Przedstawiciel PKP PLK S.A. zobowiązał się do wystosowania pisma do Służby Ochrony Kolei z prośbą o interwencję. Podkreślił także, że niemożliwe jest przesunięcie tymczasowego przejścia, jednak Zamawiający postara się poprawić jego jakość.
Później wypowiedział się także Artur Wieczorek z ZUE S.A., który zapewnił, że Spółka jest gotowa pomóc przyszłemu wykonawcy w realizacji przejścia w terminie.
Na koniec spotkania Grzegorz Makowski zachęcił mieszkańców do włączania się w konsultacje dotyczące studium wykonalności. Jak podkreślił, jest to szansą na zapobieganie takim sytuacjom jak ta związana z budową przejścia podziemnego w Poraju.
Wójt Gminy Poraj zakończyła spotkanie słowami: Dostaliśmy wszyscy porcję rzetelnych informacji i chciałabym żebyście państwo wyszli z poczuciem sprawstwa. Społeczność obywatelska, to spotkanie, to wszystko razem przynosi efekty.
Więcej o tym jak prowadzić monitoring w najnowszej publikacji: G. Makowski, M. Waszak, Obserwacja zamówień publicznych. Poradnik obywatelski, 2021
Prezentacja: Pakt uczciwości dla Poraja
Zachęcamy do zapoznania się z relacją ze spotkania autorstwa Grzegorza Bojanka, radnego Poraja i współinicjatora spotkania. Przeczytaj.
Poniżej zdjęcia ze stacji oraz spotkania z mieszkańcami:
Zapraszamy mieszkańców Poraja, władze lokalne oraz wszystkich, których interesują lokalne inwestycje na spotkanie, które odbędzie się 16 września 2021 r. w godzinach 18.00-19.30 w Centrum Informacji Turystycznej w Poraju, ul. 3 maja 1.
Od czterech lat trwa przebudowa linii kolejowej na odcinku Częstochowa – Zawiercie, z której korzystają także mieszkańcy Poraja. Przez cały czas pracownicy Fundacji Batorego przyglądają się w jaki sposób inwestycja jest realizowana, na jakie napotyka problemy i czy zdarzają się w sytuacje niepożądane z perspektywy mieszkańców.
Modernizacja fragmentu linii nr 1, tzw. Wiedenki, jako jedna z siedemnastu inwestycji w całej Europie, została objęta społecznym nadzorem, tzw. paktem uczciwości. Stała się tym samym częścią ogólnoeuropejskiego projektu, którego celem jest poprawa systemu zamówień publicznych w całej Unii Europejskiej.
Podczas spotkania przedstawiciele Fundacji opowiedzą jak wyglądał monitoring i jakie przyniósł efekty, szczególnie w aspektach interesujących mieszkańców oraz władze Poraja. Będzie to także okazja do rozmowy o możliwościach prowadzenia w przyszłości podobnych obywatelskich obserwacji inwestycji publicznych.
W spotkaniu udział wezmą również przedstawiciele PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., instytucji zamawiającej, którzy odniosą się do pytań na temat prowadzonych jeszcze na linii rób oraz planowanego terminu oddania zmodernizowanej linii do użytku. Poruszony zostanie m.in. temat niedokończonego przejścia podziemnego na stacji w Poraju.
Podobne spotkania odbyły się także w Częstochowie, Słowiku i Myszkowie. Jest to ważny element monitoringu, który pozwala obserwatorowi, czyli Fundacji Batorego, dowiedzieć się z pierwszej ręki, jak mieszkańcy postrzegają przebieg inwestycji, jakie mają związane z nią obawy i oczekiwania. Pozwala to podejmować konkretne działania wobec partnerów projektu oraz formułować wnioski i rekomendacje dotyczące realizacji inwestycji.
Zapraszamy Państwa na krótką prezentację projektu, a następnie do zadawania pytań i rozmowy o sprawach dotykających mieszkańców Poraja podróżujących linią nr 1.
Organizatorem spotkania jest Fundacja im. Stefana Batorego i gmina Poraj.
Będziemy wdzięczni za przesłanie informacji o chęci udziału w spotkaniu na adres [email protected]. W przypadku jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu na powyższy adres lub telefonicznie (+48) 22 536 02 71.
Więcej o sposobie prowadzenia monitoringu w najnowszej publikacji: Obserwacja zamówień publicznych. Poradnik obywatelski.
W czasopiśmie „Kontrola Państwowa” wydawanym przez NIK ukazał się artykuł Zwalczanie nadużyć finansowych w funduszach Unii – ewolucja systemu ochrony budżetu UE – część I autorstwa Marcina Szymańskiego z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.
Autor koncentruje się na rozwiązaniach dotyczących wydatkowania środków Unii Europejskiej w ramach polityki spójności. W artykule wspomniany jest także Pakt Uczciwości!
Zachęcamy do lektury:
M. Szymański, Zwalczanie nadużyć finansowych w funduszach Unii – ewolucja systemu ochrony budżetu UE – część I, 2021
Artykuł dostępny jest również w języku angielskim: Fight Against Fraud in the EU Funds – Evolution of System for Protection of EU Budget – Part I
Grzegorz Makowski oraz Marcin Waszak z forumIdei Fundacji Batorego, wykorzystując doświadczenia zebrane w trakcie pilotażu Paktu Uczciwości przygotowali poradnik obywatelski, w którym objaśniają na czym polega społeczna obserwacja zamówień publicznych. Czytaj dalej Jak monitorować zamówienia publiczne? – poradnik obywatelski
Jak przekonać władze samorządowe, że we wspólnym interesie jest zwiększenie dostępności i atrakcyjności transportu publicznego? Kogo włączyć do działania i co dotychczas dla komunikacji zbiorowej zrobiły inicjatywy społeczne? Na te pytania odpowiadał Karol Trammer, redaktor naczelny dwumiesięcznika „Z Biegiem Szyn” oraz autor książki „Ostre cięcie. Jak niszczono polską kolej” podczas webinarium Kolej dla ludzi! zorganizowanym 22 czerwca przez Fundację Batorego w ramach akcji Masz Głos.
Prowadzący rozpoczął webinarium od przedstawienia problemu odpowiedzialności za transport publiczny wynikający z ustawy o transporcie zbiorowym. W Polsce odpowiedzialność za planowanie, finansowanie i organizowanie transportu publicznego spoczywa na wszystkich szczeblach władzy, co prowadzi do poważnego jej rozmycia. Istniały sytuacje, gdy przedstawiciele danego szczebla samorządu niesłusznie uważali, że transport np. autobusowy, nie podlega ich kompetencjom czy obszarowi obowiązków. Rozwiązaniem tego problemu mogą być związki komunikacyjne, które tworzyć mogą gminy, a także gminy i powiaty, choć jak podkreślał Karol Trammer, odpowiedzialność za transport powinna być skupiona na jednym poziomie.
Kolejnym tematem poruszonym podczas webinarium była kwestia likwidacji transportu publicznego. Wydawać by się mogło, że jest to problem przeszłości, jednak jak pokazała sytuacja z przełomu 2020 i 2021 roku w województwie Kujawsko-Pomorskim, gdzie doszło do dużego cięcia połączeń kolejowych, należy uważnie śledzić sytuację. Powinniśmy być szczególnie ostrożni, gdy lokalne władze informują, że zlikwidowane zostaną najmniej wykorzystywane połączenia, że przestaną być obsługiwane połączenia weekendowe lub że trasy zostaną skrócone. Może to być znak, że władze próbują wygaszać popyt na dane połączenie, a w planach są większe cięcia.
Prowadzący przeszedł następnie do przedstawienia inicjatyw prokolejowych, które są dowodem na to, że działania obywateli mogą wpłynąć na realną zmianę. Przykładem może być powstała w 2014 roku inicjatywa Kolej dla Bielawy, której inicjatorem był działacz publiczny. Zebrał on 3 tysiące podpisów pod petycją o przywrócenie połączeń kolejowych, która została przekazana do władz województwa i lokalnej kolei. 4 lata później samorząd przejął od PKP nieczynną linię kolejową, która została zrewitalizowana, a połączenia kolejowe przywrócone. Innym przykładem jest stowarzyszenie Kolej Beskidzka, które powstało po likwidacji lokalnych połączeń. Założone zostało przez pasjonatów i aktywistów, którzy chcieli przede wszystkim zapobiec zamknięciu linii czy też jej demontażowi. Dozorowali oni stan linii kolejowej, a także dbali o jej infrastrukturę. Równolegle działali na poziomie politycznym – przypominali politykom i urzędnikom, że linia jest potrzebna. Obecnie nie jest prowadzony jeszcze regularny ruch pociągów, ale linia jest wykorzystywana w ruchu sezonowym, co daje zabezpieczenie utrzymania linii przez PKP PLK S.A. Linia została także zgłoszona do programu Kolej Plus. Wszystko to jest efektem działań stowarzyszenia. Sukces odniosła także inicjatywa Pociągiem do Hrubieszowa, której udało się przywrócić połączenia kolejowe, jednak nie zakończyła na tym swojej działalności. Regularnie wysyła pisma do spółek kolejowych i samorządów przypominając o problemach wartych rozwiązania, a także sugerując zmiany, które poprawiłyby ofertę przewozową. Jest aktywna także na polu informowania pasażerów o zmianach w rozkładach jazdy oraz w tłumaczeniu tych zmian. Przykładem, że nawet nieformalne działania mogą przeobrazić się w formalne i ustrukturalizowane jest Stowarzyszenie Bezpieczna i Przyjazna Kolej, które powstało dzięki internetowemu forum, gdzie pasażerowie wymieniali się informacjami o opóźnionych i odwołanych połączeniach, które towarzyszyły remontowi linii Łódź – Warszawa. Najaktywniejsi użytkownicy forum stworzyli stowarzyszenie, które przyczyniło się do wejścia w życie rozkładu zgodnego z oczekiwaniami pasażerów. Warto zauważyć, że mimo sukcesów lokalnych stowarzyszeń, w Polsce brakuje ogólnokrajowych organizacji pasażerskich czy kolejowych zajmujących się transportem publicznym. Zagraniczne organizacje, jak np. niemieckie Pro Bahn pokazują, że warto tworzyć koalicje i współpracować na skalę kraju.
Jak podkreślał Karol Trammer, w celu zwiększenia szans na odniesienie sukcesu, warto współpracować z politykami, zarówno samorządowcami, jak i parlamentarzystami. Sojusznikami dla aktywistów mogą być również pasjonaci restaurowania starego taboru kolejowego, organizacje dbające o nieczynne linie, a także ruchy miejskie. Pomocna może być także współpraca z dziennikarzami. Narzędziem, które może służyć do przypominania o swojej miejscowości i problemach są konsultacje społeczne. Sami także możemy zgłaszać swoje uwagi do samorządu, przewoźnika czy spółki PKP PLK S.A
Osoby zainteresowane przebiegiem całego webinarium zapraszamy do obejrzenia jej na kanale YouTube akcji Masz Głos.
Fundacja Batorego 16 lipca 2021 roku zwróciła się do Zamawiającego z zapytaniem o stan robót budowlanych na monitorowanym odcinku linii kolejowej nr 1. Spółka odpowiedziała 6 sierpnia.
Polecamy analizę Dostęp do informacji w zamówieniach publicznych w prawie polskim i jego główne ograniczenia autorstwa Piotra Bogdanowicza.
Przedmiotem publikacji jest określenie prawnych ram dostępu do informacji w zamówieniach publicznych w polskim prawie. Autor przedstawia oraz wyjaśnia przepisy, które gwarantują dostęp do informacji publicznej, wykazuje źródła dostępu do informacji, a także przedstawia ograniczenia jawności informacji w zamówieniach publicznych.
Zachęcamy do lektury!
P. Bogdanowicz, Dostęp do informacji w zamówieniach publicznych w prawie polskim i jego główne ograniczenia, 2021
Jeżeli jesteście ciekawe, ciekawi, czym jest konflikt interesów, czy jest szkodliwy dla rynku zamówień publicznych, jak można go rozpoznać oraz czy możliwe jest jego uniknięcie, koniecznie posłuchajcie czwartego odcinka pACT RIGHT. Podcast o uczciwości. Dowiecie się również, czy Pakt Uczciwości może być skutecznym narzędziem do zarządzania konfliktem interesów oraz w jaki sposób poradziliśmy sobie, kiedy pojawiał się w trakcie trwania monitoringu.
Na pytania Karoliny Szymańskiej odpowiada Grzegorz Makowski z Fundacji Batorego.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją Pomiar ryzyka nadużyć w zamówieniach publicznych, której autorem jest Mihály Fazekas.
Opracowanie przedstawia sposób działania Barometru Ryzyka Nadużyć na podstawie analizy opartej na informacjach zamieszczanych na stronie internetowej Urzędu Zamówień Publicznych, a konkretnie w Biuletynie Zamówień Publicznych.
Polecamy!
Mihály Fazekas, Pomiar ryzyka nadużyć w zamówieniach publicznych, 2015
